W dniach 11-16 sierpnia 2025 r. w Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu
odbywały się 16. europejskie warsztaty O radzeniu sobie z przeszłością obciążoną
przemocą. Organizatorem wydarzenia była Katolicka Fundacja Maksymiliana
Kolbego z Niemiec, przy wsparciu Episkopatów polskiego i niemieckiego. W
tegorocznym projekcie wzięło udział 30 uczestników, rekrutujących się z 13 krajów,
m.in. z Albanii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Estonii, Namibii, Niemiec, Polski, Rosji,
Ukrainy oraz Włoch. Byli to pracownicy akademiccy, działacze polityczni oraz osoby
zaangażowane w działania na rzecz tolerancji i pojednania.

Warsztaty odbywają się cyklicznie, co roku, w miejscu o wyjątkowej symbolice –
w Oświęcimiu, w bezpośrednim sąsiedztwie byłego obozu Auschwitz. To miejsce,
będące najbardziej rozpoznawalnym symbolem przemocy XX wieku, stanowi
jednocześnie przestrzeń pamięci, refleksji oraz działań na rzecz leczenia ran,
pojednania i budowania pokoju.

Analiza Auschwitz i jego konsekwencji – wykraczająca poza konkretny przypadek –
nabiera wzorcowego znaczenia dla radzenia sobie z doświadczeniem przemocy i jej
następstwami w ogóle. Auschwitz symbolizuje doświadczenia, które mają trwały
wpływ na tożsamość naszej cywilizacji. Europa została naznaczona i zraniona
doświadczeniem przemocy w XX wieku. Auschwitz i związane z nim doświadczenia,
odgrywają ważną rolę w tym kontekście. Świadczą o tym różne formy, treści, funkcje i
sposoby, w jakie Auschwitz jest pamiętany przez różne społeczeństwa europejskie.
Te różnice, wynikające z odmiennych doświadczeń historycznych i kontekstów,
wywierają ogromny wpływ na relacje wewnątrz społeczeństw, jak i między narodami.

Głównym celem warsztatów było zaproszenie uczestników do wspólnego przyjrzenia
się doświadczeniom związanym z Auschwitz, do refleksji nad różnymi perspektywami
i kontekstami oraz nad ich interpretacjami. Istotne było, aby te różnice zostały
nazwane, zrozumiane i przepracowane, co stanowi krok w stronę przezwyciężenia
negatywnych skutków historii przemocy. Warsztaty mają także inspirować
uczestników do pracy na rzecz pojednania w ich własnych środowiskach lokalnych.

Oprócz wspólnych wysiłków edukacyjnych uczestników, projekt ma na celu
zobrazowanie konkretnego świadectwa wysiłków Kościoła na rzecz takiego
traktowania historii przemocy, które ma doprowadzić do pojednania, solidarności z
ocalałymi oraz do nabrania szacunku do cierpień ofiar.

To co zawsze łączy zaproszonych gości, to pytanie o realizowane drogi pojednania
tam, gdzie żyją, czasem w miejscach również naznaczonych przemocą. Poprzez
wsłuchiwanie się w doświadczenia innych, czerpią od siebie nawzajem, ubogacając
się różnorodnością językową, kulturową i religijną.

Fundacja Maksymiliana Kolbego chce poprzez te spotkania stworzyć sieć ludzi –
liderów chrześcijańskich, w różnych krajach Europy, którzy będą w przyszłości
współpracować w dziele pojednania.

Pobyt w Centrum uczestnicy rozpoczęli od wprowadzenia, podczas którego
organizatorzy przybliżyli cel oraz program warsztatów. Następnie wzięli udział w
wykładzie pana Andrzeja Kacorzyka, Dyrektor Międzynarodowego Centrum Edukacji
o Auschwitz i Holokauście, który opowiadał o wyzwaniu jakim jest radzenie sobie z
przeszłością pełną przemocy.

W swoim programie grupa z Fundacji Maksymiliana Kolbego poza studyjnym
zwiedzaniem Muzeum Auschwitz – Birkenau oraz Muzeum w Harmężach. Plan
warsztatów obejmował również spotkanie ze świadkami historii – byłymi więźniami
Auschwitz, panią Zdzisławą Włodarczyk i panem Grzegorzem Tomaszewskim, którzy
podzielili się osobistymi wspomnieniami z czasów obozowych.

W dn. 14.08.2025 goście uczestniczyli w uroczystej mszy świętej w byłym obozie
Auschwitz z okazji 84. rocznicy śmierci świętego Maksymiliana Marii Kolbego.
Popołudniu zwiedzili miasto, m.in.: rynek, Centrum Żydowskie, kościół pw.
św. Maksymiliana Męczennika w Oświęcimiu oraz dowiedzieli się więcej na temat
życia w Oświęcimiu po wojnie.

Ważnym elementem warsztatów była prezentacja narodowych perspektyw – jak
w danym państwie postrzegana jest II wojna światowa i Auschwitz.
Odbyło się to w dwóch blokach: w pierwszym była perspektywa polska, niemiecka
i ukraińska; w drugim – perspektywa rosyjska oraz estońska.
Na zakończenie, po tygodniu rozmów uczestnicy wzięli udział w Drodze Krzyżowej
w Birkenau.